20 november: 4 dagen binnenland, en meer.....

Anaula Resort
Anaula= een boom met heel grote zware vrucht die, wanneer rijp, als een BOM op de grond valt. Tot ver in de omtrek horen de dieren dit. Zij houden van de mierzoete pitten die erin zitten en komen allen eten.
Vandaar de naam voor dit prachtige resort, waar iedereen graag naar toe komt.
vertelt onze gids Cordy.

Woensdag 20 nov komt chauffeur Kahedoe ons om 9.30 ophalen. Sander&Brenda zitten al in de bus en bij Torarica wacht nog een echtpaar, uit Den Haag. Net als ik waren zij 35jaar geleden hier.
We rijden over de Highway, langs Paranam over een prachtige geasfalteerde weg naar Brownsweg. Dat is wat anders dan de washboard bauxiet (latariet) weg die ik me herinner.
Brownsweg is een verzameling van 6 transmigratie dorpen, toen in 1964 het stuwmeer begon vol te stromen.

Om 1 uur komen we bij Atjoni, waar alle boten van&naar het binnenland en het van Blommenstein (Brokopondo) stuwmeer verzamelen. Cordy pakt onze spullen in de boot, alles gaat héél snel. Ik wil een fles rum kopen en ontdek dat mijn roze tasje (met geld, cards en telefoon!!) in de taxi is blijven liggen….. Kahedoe komt terug rijden, gelukkig!!

Na een uurtje motorkorjalen door het indrukwekkende oerwoud, langs badende en vaatwassende vrouwen en spelende kinderen komen we aan bij de steiger van Anoula Resort. Een parkachtig resort, stralend blauw zwembad waar een tiental bakra’s (dat zijn blanken, al of niet toerist) liggen te relaxen.
Twee ara’s schreeuwen ons welkom vanuit de boom. Voor ons staat een lunchbuffet klaar.
We krijgen de sleutel van cabana nummer 10, de directeurs woning: een balkon, een living en 2 slaapkamers met douche/toilet en een prachtig groot hemelbed.
Er zijn veel gasten, voornamelijk seniore Nlanders, een grote groep ex-Trissers die hier lang geleden hun diensttijd voldeden. Gezellige oude kerels aan de bar, 60, 70, zelfs 80plussers!
In badkleding gaan we met de 3 boten door&over een soela(stroomversnelling). Onze gids Cordy is een goed stuurman, op de voorpunt, blote voeten, uit de kleren, peddel in de aanslag......wij kwamen niet vast te zitten.
We leggen aan om te genieten van alweer een waterstraal massage. Heel voorzichtig stappen wij op de gladde stenen, zoeken ons een weg door het spoelende water, terwijl 2 stoere marron jongetjes heen&weer springen en duiken op hen blote voetjes.
Terug in het resort is de bar open, gezellig om eens met meer dan 3 te zijn!
Er wacht ons weer een heerlijke maaltijd.

donderdag
Na (weer) een overdadig ontbijt staan we om 9 uur klaar, met de zwemvesten, we gaan met de boot stroom op, naar boven Suriname Rivier (naar het zuiden dus) .
We bezoeken authentieke Marron (voorheen bosneger) dorpen. Dit deden we al met Kenneth (onze 1e tour naar Santigron), de info is grotendeels gelijk.
In het eerste (ge-kerstende) dorp mogen we foto’s maken. Op één voorwaarde: stuur een afdruk, zo krijgen de bewoners ‘hun ziel’ weer terug. Iedereen belooft dat natuurlijk altijd, maar…… Daarom willen velen niet op de foto, hun ziel wordt mee genomen..
We bekijken de school, alleen van buiten want de leerlingen worden onrustig van steeds weer bezoek. Er wordt gevaccineerd tegen baarmoederhalskanker dus angstige gezichtjes. Het blijft vandaag alleen bij een vingerprik, dus het valt mee.
Het aangrenzende dorp is ‘traditioneel’ hier geen foto’s!
Bij de ingang van het dorp, in de schaduw van een grote mangoboom, zitten een oudere vrouw en man. De ‘oudsten’ van het dorp. Opa bewerkt hout, oma zorgt voor de kleinste kinderen. Zij zijn de wijzen, de vraagbaak voor de dorpelingen. Zij willen wél op de foto, afdrukjes heb ik al opgestuurd.
De dorpen zijn leeg. Kinderen naar school, moeders naar de kostgrondjes of in de rivier aan de was, vaders op jacht.
Cordy vertelt over de gewoonten en regels binnen de Marron gemeenschap.
Als je een partner zoekt is het belangrijk dat je ‘status’ hebt.
Voor de vrouwen betekent dat: brede heupen (makkelijk kinderen baren) en een dikke kont. Zoals onze gids Cordy zegt: een kont waar je een glas bier op kunt zetten, een parbo-tafeltje dus. Als je rondkijkt zie je jonge meisjes ook al met die bekende S-houding, borsten hoog naar voren en kont ver naar achteren. Dit is bij het dansen heel mooi te zien.
De man verdient status door een goed jager te zijn en tapirs te schieten. De schedel(s)hangt hij aan de achterkant van zijn huis, zodat de vrouwen kunnen zien of hij een aantrekkelijke partij is. We zagen een huis waar wel 10 schedels hingen!!
Cordy schijnt 2 schedels te hebben, maar hij woont in de stad, niet te controleren dus. Hij heeft wel een vrouw gehad (hij is 28) en duidelijk op zoek naar een dame (met parbo-tafeltje!).
De vrouw krijgt als huwelijksgeschenk pannen! Ja, veel grote glimmende pannen, die niet gebruikt worden maar aan de muur hangen. Ze moeten glimmen en hangen als kostbare schatten tegenover de deur te kijk. Zo kan zij haar status behouden.Pannen schuren dus! Als ze de zaak laat vervuilen loopt ze de kans verlaten te worden.
Bij overspel door de vrouw moet spijt betuigd worden. Als ze bij haar man wil blijven zal de ‘dader’ boete moeten betalen, in omslagdoeken&rum. De hoeveelheid wordt door de echtgenoot bepaald.
Ja, wat een verhalen, wat een interessante cultuur. Niet iedere gids heeft hetzelfde verhaal trouwens, zoals ik al zei liepen we met Kenneth door Marrondorp Santigron. Kenneth is een ervaren gids (7 jaar Djoser, 3 jaar Anaula) is ouder (en wijzer?). Cordy is een leuke jonge hond, veel humor, bijzonder grappig taalgebruik, met veel aandacht voor de ‘hitsige’ kant van het leven. LEUK allemaal!
We zitten nog wat te praten bij de mensen van de medische dienst. De verpleegster zit hier al 14 jaar, heeft een dochtertje in de stad wonen. Het laatste weekend van de maand (salaris?) gaat ze daarheen. Als je in Paramaribo de onderwijs opleiding afgerond hebt en je bent niet getrouwd, ben je verplicht 3 jaren in het binnenland voor de klas te gaan.
Zo ontwikkelt het binnenland zich in rap tempo. Veel projecten, stroom, water, mobieltjes, Ipads….. het komt er allemaal. Het onderwijs is Nederlands, er is tekort aan nederlandstalige surinaamse kinderboeken. Is dit een uitdaging? Ik vind schrijven wel leuk, dus…..??

We varen weer terug voor lunch. Spaghetti Bolognese, hoe verzin je het!!!
Vanmiddag vrij om te relaxen: hangmatéren, parboréren, ze zijn goed in het maken van nieuwe ‘werk’woorden, ik lig lui in het zwembad en in de schaduw.
Vanavond komt de ‘band’ van de overkant, we gaan dansen!
Maar helaas, een enorme stortbui spoelt dit plan met de rivier mee, dus het blijft bij bar-hangen, bier&small talk. Héél gezellig, om 11 uur doen we het licht uit.

Vrijdag 22 november
Voor de liefhebbers (Cordy geeft weer héél nadrukkelijk aan dat de excursies niet verplicht zijn) is er om 9 uur een boswandeling rond het eiland: anderhalf uur, veel muskieten en modderpad want het heeft geregend. Hard! geregend, we hebben het ervaren. De muziek/dans groep die voor gister avond gepland stond kon de rivier niet oversteken, ging dus niet door. Helaas. Wij hebben dit in Santigron wel mee gemaakt en ik verheugde op het dansen.
Na de boswandeling ( 3 kwartier, geen muskieten, geen modder), waarin Cordy ons allerlei vertelde wat we al ‘wisten’ na de zwamptocht met Kenneth, staat de lunch klaar.
Daarna snel in de korjalen, terug naar Atjoni. We worden uitgezwaaid door de Trissers, zij gaan met het vliegtuig terug. Wil ik volgende keer ook weer meemaken. Wij vlogen destijds veel, in een 4persoons Cesna, dan is het oerwoud héél dichtbij en heb je prachtig uitzicht boven de soela’s (stroomversnellingen) en watervallen.

De info door onze touroperator Oetsie was weer onduidelijk en tegenstrijdig, maar Patricia (bedrijfsleider van Anaula)heeft het voor ons uitgezocht: er is gereserveerd, wij worden afgezet bij Overbridge. We rijden dus 2 uur naar het noorden, richting Paramaribo. En het stuwmeer dan? En de Brownsberg? We rijden er in de verte aan voorbij.
Een riant ‘bungalow park’ aan de rivier. Met palmen en stranden. Wij blijven daar 2 nachten, dus ff pauze? Ik heb een eigen huisje, met heerlijke douche, lekker bed, airco, keukentje……
Nee dus, wij moeten morgenochtend om 8 uur de kamer verlaten….????...
Vele telefoontjes door 2 hulpvaardige en deskundige dames van het management, onze touroperator Oetsie is onbereikbaar, maar onze reisleider Pieter komt aan de lijn. Volgens hem worden we morgen om 9 uur gehaald, tour naar de Brownsberg…!!! Dat is dus weer 2 uren terug naar het zuiden.
Zaterdag.
Busje komt om 10 uur, met nóg 2 gasten, leuk! Weer 2 uur de Afobakka Road, inmiddels bekend. Dan de berg op: de weg omhoog is goed, net gescraperd, het had flink geregend dus niet stoffig, een kreek kruiste ons pad, maar de 4WD had extra grote banden dus we konden erdoor.
Boven op de berg kijken we uit over het stuwmeer, de accomodatie is nog steeds een zootje. Ik maak foto van het huisje Kapasi waar wij in 1978 de wereldcup keken met 20 bosnegers op het balkon (boven een afgrond) en waar we met mijn ouders geweest zijn.
We lopen naar beneden naar de Leo waterval. Een dappere tocht! voor de vijftig plussers, maar we hebben het gehaald!!! Onze gids Gerrit (indiaan) blijft staan, ik hoor hem snuiven, hij kijkt speurend omhoog en wijst ons slingerapen. Er moeten ook brul-apen zijn, zegt ie, ik ruik ze. Jawel, verderop: brulapen!
Op de terugweg kruisen 4 boskonijnen ons pad, gelukkig is Gerrit geen fanatiek jager.
In een uurtje zijn we bij Bergendal, een buitengewoon veel-sterren resort www.bergendal-resort.com ga zelf maar kijken. Ik had een riante cabana, maar helaas slechts voor één nacht, dus alle mogelijke sportieve aktiviteiten zien wij slechts op plaatjes.
We zullen morgen om 9 uur opgehaald worden voor een bezoek aan de Jodensavane. Dat is vlakbij Overbridge…… dus weer ruim een uur terug naar het noorden. Zo zie je nog eens iets van het land, hetzelfde oerwoud ziet er toch steeds weer anders uit.

We komen in het savanne gebied: een brede strook wit zand midden door de Guyana’s, van oost-Frans Guyana tot west-Brits Guyana.
Hier is het dorp Powakka waar Gerrit vandaan komt. Hij vertelt van zijn inheemse (indianen) cultuur, van de rituelen, oa de mierenproef die hij (als 11 jarige) doorstaan heeft om 'man' te worden.

We moeten de Suriname rivier over, er is een ‘brug in aanleg’ . Hij was bijna klaar in 2006, toen voer een zandschip er een stuk uit en daar bleef het bij.
Het Carolina veer vaart dus, max 6 auto’s en veel voetgangers heen&weer. We wachten, ik loop de brug op tot het ‘eind’. Een mooie plek voor feestjes, prachtig uitzicht over de brede rivier, wind, vogels, veel bierblikken op de grond.
Om 10 uur zien we het veer van de overkant naar ons toe komen, na een kwartier zijn we onderweg.
Over een brede bauxietweg rijden we naar het oosten. Beetje stoffig, af&toe een gat, zo (her)ken ik Suriname weer!
We slaan af, het bos in en stoppen. Er staan info borden, de toerist is welkom. Info over het Cordon Pad, dat loopt over 100km aan de oostzijde langs de rivier noordwaarts naar de kust.
We lopen over een mooi breed pad, het is nog ‘koel’ , we horen vogels, kikkers, er vliegen prachtige vlinders, veel van die grote blauwe. We komen langs de begraafplaats voor katholieken. Houten kruizen, oud maar hardhout, wel stuk maar ze staan nog. Verderop de Joodse begraafplaats, stenen schots&scheef door de boomwortels omhoog gewerkt, inscripties nauwelijks leesbaar, jaartallen……. Van 1683 tot 1873.
Een lang spoor draagmieren met afgezaagd stuk blad op de rug, hagedissen en een grote dikke harige rups. Dat wordt zo’n prachtige blauwe vlinder.
De sfeer is wonderschoon, de energie is pakkend, ik zou hier uren willen lopen. Ik voel me thuis maar herken niets, weet nu dat ik hier nog niet eerder was.
Verderop de resten van de synagoge, een grote open ruimte met trotse hoge bomen. Verderop een kankantrie, een heilige boom. Duidelijk een aangelegde plek, nu deels door het oerwoud terug genomen. Veel info-borden, een goed verzorgde plek, ligt duidelijk hoger dan de omgeving, verderop zien we de rivier. Het info centrum is volgens onze gids meestal gesloten maar er staat een fiets. Binnen meer info borden die het verhaal van de Joden Savanne vertellen. Op tafel ligt een gastenboek, 2 leuke kinderen spelen. Ik vraag hoe ze heten en we gaan samen onze namen in het boek schrijven. Ik leg mijn camera op tafel en het jongetje pakt in een flits mijn camera en doet alsof ie foto maakt. Voorzichtig! Hij mag een foto maken, van mij en zijn zusje.
Buiten wordt op mij gewacht, helaas we moeten weer verder.
Zo gaat het steeds, daarom wil ik ook eigenlijk niet met een groepsreis, ik wil mijn eigen tempo bepalen. Ik wil genieten van de plekken waar ik kom. Dus…….. mi kon baka! (ik kom terug) en dat gaat deze keer geen 34jaren duren. Terug naar deze gewijde plek, de energie is voelbaar, het is weer een bijzondere zondagochtend.
Gelukkig is er ook een toilet, geen papier, wel een emmer spoelwater en veel hagedisjes.
We lopen terug naar de auto, op het programma staat de vlindertuin en die gaat om 2 uur dicht. We komen veel tegenliggers tegen, allen op weg naar ‘Blaka Watra’ een recreatie plaats met zwart water (net als ColaKreek vlakbij Groningen). De verkleuring komt door de vegetatie, het water is zuiver, in het weekend een pretplek met veel badende mensen, muziek, eten…. Inheems vermaak, niet teveel toeristen.
De chauffeur geeft gas, tegenliggers betekent dat het veer is aangekomen, misschien halen we het nog net?.....
NEE dus, het vaart, leeg, net richting overkant. Jammer, nu hebben we zeker een half uur vertraging. We rijden als eerste op, dus…. als laatste af. Ook een auto met trailer&boot dus het gaat langzaam. We zouden over de Meursweg rijden zodat ik nog even een foto kon maken van de BillitonShop, maar wegens tijdgebrek namen we een ‘doorsteek’. Met zoveel bochten, kruisingen, drempels en tegenliggers dat het volgens mij niet sneller was.
gids Gerrit belt of de rondleiding van één uur even op ons kan wachten, we zijn er over 10 minuten (ik weet dat dat niet waar kan zijn). Om kwart over één zijn we bij de poort, een bus vol zwaaiende bakra’s (‘blanken’, nederlanders dus), het zijn onze Tris maatjes van Alauna. Zij roepen ons toe dat het prachtig is.
Er wordt speciaal voor ons een gids (Xiomara) opgetrommeld, we kijken wat rond in het winkeltje waar prachtige tekeningen van Surinaamse flora&fauna te koop zijn. Een oude (80!)Nlandse man spreekt mij aan, hij wil ons wel rondleiden? Maar wij hebben dus onze gids al. Hij blijkt de tekenaar van al dit moois te zijn Wim Eriks, zijn zoon begon ooit deze vlindertuin, nu uitgegroeid tot een wereldwijd distributie centrum van vlinderpoppen en tapijtslangen. http://www.butterflyparksuriname.com
We bekijken eerst het museum, wanden vol opgespelde vlinders, kevers, kakkerlakken…… Prachtig!! Ook veel schilderijen van Wim Eriks en trap op: een compleet diorama (zie hun website: panorama). Indrukwekkend! In beeld&geluid loop je rond door kleurig oerwoud, doet niet onder voor panorama Mesdag in Den Haag.
We krijgen rondleiding door de tuin: eerst de rattenkwekerij, hokken vol grote witte ratten waarmee de tapijtslangen gevoerd worden: één rat per week. Slangen in alle leeftijden, klein tot groot. Wel mooi, maar niets voor mij en het stinkt.
Dan komen we in de vlinder kwekerij, zien rupsen en poppen in alle ontwikkelings stadia. Interessant! Dan de poppen kasten en het verpak&verzend systeem.
Professioneel bedrijf, lekker surinaams rommelig maar het werkt dus prima.

Ik nog even als ‘vlinder’ op de kiek en dan breekt de hemel open. De bui duurt een paar minuten en we haasten ons terug naar de stad. We moeten pinnen en drank kopen en op tijd in het hotel zijn, om 6 uur worden we gehaald voor een surinaams feest in Albina.
Maar dat verhaal volgt.

Morgen de dag van de srefidensie, de 38e verjaardag van onafhankelijk Suriname.
De 1e verjaardag vierde ik in Onverdacht, uitgenodigd door Jan, die ik toen nauwelijks kende…..

Iik heb in deze krap 3 weken méér gezien dan in de 2 jaar dat ik hier woonde. Maar teveel in te korte tijd dus. Ik heb een hernieuwde indruk van Suriname en mijn conclusie:
Mi lobi Sranang! Ik hou van Suriname, Mi kon bakka, ik kom terug. Heel snel.

Ik zit inmiddels in koud Nederland, Schiphol 8 graden. Ineke haalde me op met mijn auto, na koffie op weg naar Groningen: regen, teveel auto’s, ruzie met TomTom, ik rij fout, de cd van Santigron Sowsie brengt me warme herinneringen, weemoed en heimwee, NU al!

ik ben ‘gezakt’ in Heereveen bij een warme vriendin Marjan, zij heeft haar hart in Afrika, zij begrijpt hoe ik me voel. Ik wordt verwend met een ayurvedische handmassage, mijn zere vingers zijn versteend. Een wijntje, broccoli met gehaktballen, reisverhalen, er wordt een bed voor me opgemaakt: warme donsdekens en een kruik. Dit is WELKOM.

Nu wordt er ontbijt gemaakt, straks een complete ayurvedische massage en dan ben ik weer klaar voor ‘er gaat niets boven Groningen’ …..
Nee? Er is ook een Groningen in Suriname, ik weet nog niet precies wannéér ik terug ga, je zult het gaan lezen.
Mijn verhaal van onze eerste tour, Santigron, hebben jullie nog tegoed. Het verhaal van het surinaams dansfeest ook. Het onafhankeijksheids feest, de bijzondere ontmoetingen de laatste uren op een oud bekend terras Orlando…..
maar nu ik weer terug ben sluit ik even af.
Dit was liefsvanlijn uit Suriname.